ปฐมนฺตาจี ฯ ณาทิวุตฺติตฺตา ‘‘เอกตฺถตาย’’นฺติ (2-119) วิภตฺติโลโปฯ อิเหเจติ ‘จฺยตฺเถ’’ อิตีมสฺมิํเยวฯ น จ วุจฺจเตติ สมฺพนฺโธฯ

10. สทฺทา

นนุ จ อสติ สุตฺเต ทุติยาคฺคหเณ ทุติยนฺเตหิจฺจายํ วิเสโส กุโต ลพฺภเต เยน ‘สทฺทาทีหิ ทุติยนฺเตหี’ติ วิวรณํ กตนฺติ สจฺจํ, ตถาปิ ปจฺจยวิธิมฺหิ ยุตฺเตปิ ปญฺจมิยา นิทฺเทเส ‘สทฺทาทีนี’ติ ทุติยาโยปาทานสามตฺถิยา ตถา วิวรณํ กตํฯ

สพฺพตฺถาติ ‘‘ตมธีเต ตํ ชานาติ กณิกาจา’’โท (4-14) สพฺพตฺถฯ กิริยาวาตฺยวธารเณน ยํ พฺยวจฺฉินฺนํ, ตมุปทสฺเสนฺโต อาห- ‘น กาเล’จฺจาทิฯ ยทีปิ อธีเตจฺจาทีสุ วตฺตมานกาเลน กตฺตุนา เอกวจเนน จ นิทฺเทโส, ตถาปิ เตสมปฺปธานตฺตา อญฺญสฺมิมฺปิ ภูตาทิเก กาเล กมฺมาโท สาธเน พหุวจเนน จ ปจฺจโย สิยา เอเวติ ภาโวฯ

นนุ จ ‘‘ธาตฺวตฺเถนามสฺมี’’ติ (5-12) อิปฺปจฺจเย ปตฺเต-ยมารพฺภเต อสฺสปิ ธาตฺวตฺเถเยว วิธานํ, ตโต จ สทฺทาทีหิ ธาตฺวตฺเถ อิปฺปจฺจเยน น ภวิตพฺพํ, ทิสฺสเต จ อิปฺปจฺจยปโยโคจฺจาสงฺกิย ‘นายมิปฺปจฺจยสฺส พาธโก’ติ ปฏิปาเทตุมาห- ‘ธูวํ กโรติ’จฺจาทิฯ นานาภินฺนํ วากฺยํ นานาวากฺยํ, ตสฺส ภาเวน, เตน ภินฺนวากฺยภาเวนายสฺส อิปฺปจฺจยสฺส จ สมุจฺจยโตติ อตฺโถฯ ‘‘ธาตฺวตฺเถนามสฺมี’’ตฺเยกํ วากฺยํ, ‘‘สทฺทาทีนิ กโรตฺย’’ปรํฯ เอตานิ ทฺเว ภินฺนวากฺยานิ- ‘ธาตฺวตฺเถ นามสฺมา อิปฺปจฺจโย ภวติ, สทฺทาทีนิ กโรติจฺจสฺมิํ อตฺเถ อาโย ภวตี’ติ ปจฺเจกมาขฺยาตาเปกฺขาย วากฺยปริสมตฺติยา ภินฺนตา, อภินฺเน หิ กิริยาปเทกวากฺยตา, ภินฺเนตุ นานาวากฺยตา, นานาวากฺเย จ สติ สมุจฺจโยฯ น หิ สามญฺญวิเสสภาเวน วิธานเมว พาธาเหตุ, กิญฺจรหิ เอกวากฺยตาปิ, ตํ ยถา-‘พฺราหฺมณานํ ทธิ ทิยฺยตํ, ตกฺกํ โกณฺฑญฺญาเย’ติฯ